John Gill (?-2016): Bewonderaar en Criticus
John Gill was een reis- en muziekjournalist en auteur van o.a. de Rough Guide van Corfu en de Ionische Eilanden. Over zijn vele bezoeken aan Paxos in de jaren '80 en '90 schreef hij 'The Stars over Paxos'. Samen met zijn partner, de jazzcomponist Graham Collier (1937-2011), woonde hij later op Skopelos, tot zijn voortijdige dood in 2016. Op zijn LinkedIn pagina meldt hij van plan te zijn om Lawrence Durrell's 'The Greek Islands', zo'n 50 jaar na het verschijnen van dat boek 'over te doen'. D.w.z. alle 56 eilanden die Durrell bespreekt opnieuw te bezoeken en daar verslag van te doen. Dat project heeft hij helaas niet meer kunnen uitvoeren.
Toen John Gill eind jaren '70 op een feestje in gesprek raakte met een reisjournalist kon hij het niet nalaten hem de geijkte vraag te stellen: Waar ga jij - na alle reizen die je beroepshalve maakt - zelf op vakantie? 'Paxos' was het antwoord - een bestemming die Gill niet kende, maar die een paar maanden later weer opdook toen hij en zijn partner een korte vakantie naar Griekenland wilden boeken en hun oog viel op een advertentie in The Observer: 'That little ad, five lines of display tucked away in the travel classifieds, changed our lives for ever.'
Paxos werd hun vaste vakantiebestemming, maar ook een tweede 'thuis'. John Gill vond het verblijf op het eiland geweldig. Het motto op de eerste pagina van 'The Stars over Paxos' laat daar geen twijfel over bestaan. Delen ervan staan ook elders op deze website, maar hier volgt het volledig:
“I have discovered my idea of heaven on Earth. It is an endless game of Scrabble on this clifftop terrace, lit by a Paxos sunset in which the sun never sets. Our gin and tonics are eternally iced and always full, and we never run out of peanuts. Miles Davis’s Kind of Blue plays in the background, and it goes on forever…”
Hoewel Gill in zijn boek met enige regelmaat de wandeling noemt die hij vanuit het dorp Lakka naar zijn vakantiehuis maakt, laat hij de lezer in onzekerheid over waar dat huis precies stond. Het is mij inmiddels duidelijk dat hij logeerde in het voormalige huis van Peter Bull - met een terras op het westen en een formidabel uitzicht over de baai van Lakka en de landengte daarachter (zie de foto’s bij het stuk over Peter Bull en bij het eiland Paxos). Peter Bull zou bovenstaande tekst overigens met instemming hebben gelezen: hij heeft met zijn vriend menige partij Scrabble op dat terras gespeeld.
Aanvankelijk bezochten John en Graham Paxos alleen in de zomer, maar later ook rond de paasdagen en zelfs tijdens de vaak gure wintermaanden. In 'The Stars over Paxos' vertelt hij dan ook over de periodes dat het zeewater in de straten van Lakka tot boven zijn enkels staat, er maar één winkel en maar één café in bedrijf is en hij - en de overige bewoners van het eiland - door storm en hevige regenval hun huizen nauwelijks meer verlaten en ten prooi kunnen vallen aan 'cabin fever'.
Het tweetal maakte over de jaren veel Griekse vrienden, die hen bij aankomst begroetten met een 'welcome home' en die John (overmoedig, bleek) probeerde te assisteren bij het zwaarste werk op het eiland: de olijfoogst. Toch bekroop hem langzaam aan het gevoel dat hij altijd een buitenstaander zou blijven en de aankoop van een eigen onderkomen in de olijfgaarden boven Lakka werd dan ook steeds uitgesteld. Toen hij een overduidelijke misstand aan de kaak wilde stellen - het versperren van paden die leidden naar de villa's van enkele van zijn landgenoten - werd dat gevoel bevestigd: de eilandbewoners vormden ineens een gesloten front.
Ik heb begrepen dat de publicatie van zijn boek 'The Stars over Paxos' in 1995 - waarin hij over dit soort gebeurtenissen met tamelijk vileine pen schrijft - zijn relatie met de eilandbewoners zo ernstig verstoorde dat hij en Graham het eiland vaarwel hebben gezegd, en hun heil eerst in Spanje en vanaf 2008 op het Griekse eiland Skopelos hebben gezocht. Zijn ergernis betrof overigens ook het gedrag van veel Britse toeristen die weinig respect toonden voor de eilandbewoners en hun gebruiken; de luidruchtige, dronken Britten die in Lakka tot vroeg in de ochtend op zoek gingen naar the next Whiskey bar (een tocht die in Lakka nooit lang kan duren) en de the Little Englanders in de hoofdstad Gaios, die zich onderscheidden door hun kleding (lange broeken en Laura Ashley jurken) en snobistisch gedrag, zoals het zonder enige muzikale bagage ('as a badge of social status') bijwonen van concerten in het kader van het Paxos Art Festival waarin - volgens Gill - de musici 'spend most of their concerts going excruciatingly out of tune because of the effect of the heat on their instruments'.
Zomerconcerten in het kader van het Paxos Music Festival in de oude school van Loggos.
Gill eindigt zijn tirade met: 'if you dropped a bomb on one of the Paxos Art Festival concerts […] you would make Paxos a much nicer place to visit'. Ondanks het feit dat wij zelf slachtoffer hadden kunnen worden van zo'n aanslag, kunnen we hier wel om lachen. Maar misschien dat de organisatoren - veelal vrijwilligers op het eiland - deze kritiek, die zelf ook niet helemaal gespeend is van snobisme, minder konden waarderen.
Van de vier onder dit thema besproken auteurs is John Gill zonder twijfel de meest literair begaafde. Hierbij zijn beschrijving van de Calenture (sea-madness) die menig bezoeker - ook mij - overvalt bij het binnenvaren van de baai van Voutoumi op Anti-Paxos: 'Anti-Paxos is nowhere near the doldrums or the tropics, but I and untold others have know calenture there, staring down at the light blue jelly that separates us from the smooth sandy seabed twenty or thirty feet below, gripped by an urge more violent than vertigo, the overwhelming desire to throw ourselves into this other medium, rupture that undulating plane where water and air fizz and repel each other on the subatomic level, to succumb and surrender to the coolness and wetness of immersion, becoming animal again, becoming fish, opening our eyes on a new planet [...]'
Voutoumi: Onderwater landschap
John Gill (1995). The Stars over Paxos. Pavilion Books